23 mei 2014: Marburg
Jaarlijks organiseerd Stichting Geo Oss een lang weekend wat te maken heeft met geologie en het zoeken naar mineralen en fossielen. Dit jaar stond Marburg op de planning. Dit is een plaats in de Duitse deelstaat Hessen, heeft een oppervlakte van 124,5 km² en ligt in het centrum van Duitsland, iets ten westen van het geografisch middelpunt. De stad ligt aan de rivier de Lahn en heeft een goed bewaard middeleeuws stadscentrum. Marburg geniet vooral bekendheid door zijn universiteit, de Philipps-Universität, die in 1527 de eerste protestantse universiteit ter wereld was.
Als eerste stond het Mineralogisch Museum te Marburg op het programma. Hier kregen we een rondleiding van Prof. Dr. Peter Masberg, die ons zeer veel kon vertellen over de aanwezige mineralen, gesteenten, meteorieten, het museum en de geschiedenis. Over verschillende verdiepingen stonden prachtige collecties op ons te wachten om te bewonderen. Bij elke vitrine werd er met veel aandacht geluisterd naar het verhaal van Peter Masberg, die over elk uniek stuk wel iets kon vertellen. Het is een omvangrijke verzameling van geologische vondsten die tot de 18e eeuw terug gaat. In het museum bevinden zich meer dan 50.000 mineralen, 55.000 gesteenten, 15.000 edelstenen en 150 meteorieten. De mooiste exemplaren worden getoond over 3 verdiepingen en de overige stukken liggen in de kelder van het historische museum. Aangezien we met zijn allen zo enthousiast waren, kregen we de unieke gelegenheid om ook nog een kijkje te nemen in de kelder. Hier stonden vele kasten, kisten die boordevol zaten met oude maar ook nieuwe exemplaren. En het meeste hiervan was nog netjes gesorteerd ook nog.
Nadat we Peter hartelijk bedankt hadden voor zijn fantastische rondleiding, zijn we in het centrum nog wat wezen eten en drinken om vervolgens een bezoek te brengen aan de Elisabethkirche, die tegenwoordig een evangelisch-lutherse kerk is en de eerste zuivere gotische kerk van Duitsland.
Het einde van de middag zat er bijna op, dus werd het tijd om naar ons Hotel Zum Stern in Rauischholzhausen te gaan. Het restaurant was nog gesloten daarom gingen een aantal van ons een rondje maken over het nabij gelegen slot van Rauischholzhausen. Hier heeft Ferdinand Eduard von Stumm gewoond, een afstammeling van een rijke industriële familie met o.a. ijzergieterijen. Na de wandeling konden we lekker buiten zitten bij het restaurant om aldaar te genieten van het lekkere eten en drinken. Het bleef nog gezellig tot in de late uurtjes.
Gerben Arts
24 mei 2014: Marburg
Vandaag gingen we een drukke dag tegemoet. Er stonden verschillende activitieiten op de agenda waarbij we veel over de geologie van Marburg en de weide omgeving te weten zouden komen. Om 08:00 stond lokaal mineraloog/geoloog dr. Frank Wierich al bij ons hotel klaar om ons deze dag te begeleiden. Als eerste werden de geologische kaarten tevoorschijn gehaald om ons van alles te vertellen over de verschillende geologische lagen en bijzonderheden van het gebied.
Als eerste reden we met de auto’s naar de plaats Haiger, wat ongeveer een uur rijden was. Aan de Hüttenstraße konden we in de wanden van jong Onderdevoon, Mandelner Schichten op zoek naar fossielen, brachiopoden, trilobieten etc. Maar natuurlijk kregen we eerst een geologische uitleg hoe deze gesteenten zich hier gevormd hebben. Iedereen ging vol goede moed aan de slag op zoek om een trilobiet van maximaal 1 cm te kunnen vinden. Helaas werden we op Haiger-Papiermühle niet beloond met de mooie vondsten die hier gedaan kunnen worden. Een aantal kinderen die hier ook ijverig aan het zoeken waren, hadden meer geluk en namen emmers vol met voor hun leuke stukken met verschillende fossielen mee naar huis. Vervolgens reden we naar Langenaubach waar we de auto’s parkeerden in het bos bij het witte riviertje de Aubach. Dit riviertje is wit doordat er in de omgeving de Kaolin kleigroeve ligt. Dit is een groeve waar witte mineraalarme klei wordt gewonnen. Hier kregen we bij het wandelen langs de Aubach het geologisch Profiel van de typisch Lahn-Dill-Mulde-gesteente te zien, met daarbij het verhaal van het ontstaan van de verschillende lagen.
Daarna reden we langs de groeve Medenbach, waar helaas niet gezocht mocht worden naar het Karst-Leerpad. Dit is een geologische route die begint in Breitscheid en eindigt in Erdbach. Het bijzondere aan dit gebied van Devonische koraalriffen is dat het riviertje de Erbach in het centrum van het karstengebied al sijpelend in een zinkgat verdwijnt. Vervolgens zak dit riviertje naar een 110 meter lager punt, 1.200 meter verderop waarbij die weer bij Erdbach met volle sterkte het daglicht ziet.
Nu werd het weer tijd om op zoek te gaan naar fossielen en dan met name trilobieten. Dit gingen we doen aan de Mühlweg te Erdbach aan de hellingen. Vrij snel werden hier de eerste fossielen gevonden en na een goed uur zoeken was er ook nog een mooie trilobiet gevonden van ongeveer 9 mm. Verder kwamen we nog 2 vuursalamanders tegen die zich verscholen hadden tussen het gesteente en kreeg Jan nog een steen tegen zijn gezicht, omdat een jongetje boven op de helling ging spelen. Hoewel hij zijn helm op had, werd deze dus net gemist. Nadat we een broodje op de parkeerplaats hadden gegeten gingen we naar de volgende locatie.
Nu stond de diabaasgroeve Trautvetter bij Steinperf op het programma. Dit is een klassieke vindplaats die bekend staat om zijn mooie roze calcieten, groene zinkblende en andere gerelateerde mineralen. Langs de weg die midden door de groeve loopt hebben we de auto geparkeerd en met onze rugzakken en uitrusting liepen we rond alf 2 vervolgens de groeve in naar beneden. Als eerste kregen we de roze calcietader te zien, maar op advies hier pas te gaan zoeken wanneer je terug zou lopen. Bij een vers gesprongen stuk hebben we gezocht naar de begeerde prehnieten en sfalerieten. Echter met maar weinig succes. Hoewel er leuke kleine stukjes calciet waren gevonden verspreide zich de groepen langzaam uit over de groeve.
Een aantal op zoek naar de roze calciet, met mooie resultaten. De analciem werd wel gevonden, maar hier kon men niet bij komen in de wanden. Verder werd er elders in de groeve nog een aantal plekken gevonden met aardige prehnieten en mooie platen diabaas. Een aantal van ons is ondertussen ook terug naar de auto gegaan, omdat het te vermoeiend was. Ook werd er op een gegeven moment een mooie calcietader gevonden die 2 niveau’s lager nog de roze calcietader was. Echter was het te gevaarlijk om hier mooie stukken uit te halen, doordat er stukken van de wand braken. Na ongeveer 2,5 uur zoeken zijn we terug naar de auto’s gegaan en hadden de meeste de pijp wel leeg. Daarna hebben we de groep in 2’en gesplitst en is een deel naar het hotel gegaan en de andere zijn naar diabaasgroeve Hartenrod gegaan. In het laagste niveau van de groeve aangekomen splitste iedereen zich op om op zoek naar naar de natrolieten en zinkblendes. Ondergetekende ging de groeve verkennen. Via een vers gesprongen gedeelte naar een hoger gelegen deel van de groeve gegaan om wanden te inspecteren en om mooie panormafot’s en video’s te maken. Niemand had eigenlijk iets noemswaardig gevonden, totdat ik mijn evenwicht verloor terwijl ik naar beneden liep over de vers gesprongen rotsen. Voor mijn neus lag een mooi stuk met rode hematietroosjes van ongeveer 5 mm groot. Toch voldaan liepen we naar de auto en konden ook wij naar het hotel.
’s Avonds nog heerlijk gegeten en natuurlijk nog lekker nageborreld. Ditmaal wel binnen, want vandaag was het behoorlijk afgekoeld in de avond.
Gerben Arts
25 mei 2014: Marburg
Zondag is de laatste dag van dit geologisch weekend. Vandaag hadden we dan ook nog een aantal geologische activiteiten op het programma staan, alvorens we richting huis zouden rijden. Als eerste reden we naar Besucherbergwerk Grube Fortuna bij Wetzlar.
De regio aan de rivieren de Lahn en Dill was tot ver in de 20e eeuw gekenmerkt door de winning van ijzererts en de verwerking hiervan. In 1983 sloot de mijn Fortuna in Solms-Oberbiel de deuren voor de ontginning van dit erts, dat terug gaat naar de Keltische periode. Nadat we allemaal een helm hadden opgezet kregen we een informatief gedeelte van de oud mijnwerker. Vervolgens liepen we de klassieke ijzerertsmijn in voor een rondleiding, zodat we de mijn in de oorspronkelijke staat konden aanschouwen. Al lopend door de tunnel kwamen we aan bij de schacht. Van daaruit bracht de mijnlift ons zeker 150m dieper in de berg. Dit gaat met een aardige snelheid en kabaal en voordat we het wisten waren we beneden. Van daaruit gingen we met de mijnbouwtrein over een 450 meter lang trajet naar de mijnbouwsector, waar de mijnwerker ons de originele machines toonden en uitleg gaf over de werkprocessen en eigenaardigheden van de berg. De machines maakten een oorverdovend lawaai, door hun krachtige motoren. Toen was het weer tijd om terug te keren naar het zonlicht. Dus eerst met de trein naar de mijnschacht en vervolgens met de lift naar boven.
Op het terras hebben we ons nog eerst verwend met wat lekkers om vervolgens nog even in het museum te gaan kijken. Tevens is er een spoorwegmuseum van Fortuna, die we niet hebben bezocht. Maar toch kon niemand het laten om even naar de oude treinen van dit smalspoor te gaan kijken.
Vervolgens reden we naar Villmar naar de Unica groeve. Dit is een van de meer dan 100 voorheen werkende steengroeves in de omgeving van Lahn. In deze verlaten steengroeve van Nassauischen Marmorwerke Dykerhoff & Neumann werd voornamelijk rode Lahnmarmer gewonnen met behulp van kabelzagen. Deze werkwijze leidde tot een in 2 opgedeelde terrassen met wanden van 6 meter hoog bij 15 meter lang. Doordat een deel van de wand in 2001 door studenten is gepolijst kregen we een goed en uniek driedimensionaal beeld van het stromatoporenrif wat in het Devoon ongeveer 419,2 tot 358,9 miljoen jaar geleden is ontstaan. We keken hier onze ogen uit wat niet zo heel gek is, want over geheel de wereld is deze rode marmersoort zeer geliefd. Zo werd dit natuurproduct verwerkt in de brug van Villmar, de uitrusting van de Weilburger kasteel, de hal van het Empire State Building, het paleis van de Maharadja van Tagore, het hermitage van Sint Petersburg, het Kremlin in Moskou, Abdijkerk van Amorbach en in de Dom van Berlijn, Würzburg en Mainz. En natuurlijk in nog veel meer grafkisten en beelden die verspreid zijn over de aarde.
Aan alle leuke uitstapjes komt een eind, zo ook aan dit geweldige geologische weekend in de deelstaat Hessen van Duitsland. Het was nooit zo’n succes geweest als de organisatie niet van zulke goede gidsen, professoren en mijnwerkers had weten te regelen.
Gerben Arts